کودکان کار در یک قدمی اومیکرون هستند
نشان تجارت - نادر توکلی معاون درمان ستاد کرونای استان تهران، از آماده باش بیمارستان‌های اطفال خبر می‌دهد. او می‌گوید: «از آنجایی که تعداد اطفال مبتلا زیاد بوده، بیمارستان‌های اطفال آماده‌باش کامل هستند و تقریباً تمام ظرفیت‌شان را برای کرونای اومیکرون گذاشتند و تمام فعالیت‌های الکتیوشان را کنسل و غیرفعال کردیم. بخش‌های عادی بیمارستان‌ها هم در وضعیت آماده‌باش هستند.»
توسعه سریع تخت‌های ویژه اطفال، رعایت پروتکل‌ها، استفاده از دو ماسک در محیط‌های شلوغ، عدم حضور در اماکن سربسته شلوغ و تزریق واکسن تنها سلاح ما برای محافظت از کودکان به شمار می‌آید، اما در این میان هستند کودکانی که توان خرید ماسک و امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی را ندارند. نان‌آوران کوچکی که کودکی‌شان در چشم برهم زدنی رنگ باخته و با قامتی نحیف قدم در دنیای بزرگسالان گذاشته‌اند حالا بیش از سایر کودکان در معرض ابتلا به اومیکرون قرار گرفته‌اند. کودکانی که حتی بسیاری از آنها اطلاعات زیادی از این بیماری ندارند، در چند قدمی ابتلا به بیماری کار می‌کنند و حتی ممکن است در نقش ناقل این ویروس را به خانه ببرند و والدین‌شان را مبتلا کنند.
مریم یکی از این کودکان است. قبلاً پاتوق او یکی از میادین پر رفت و آمد شهر بود، اما حالا سرمای هوا او را راهی مترو کرده است. آدامس می‌فروشد و لواشک. گاهی هم چند بسته شکلات و بیسکویت به اجناس او اضافه می‌شود تا شاید درآمدش بیشتر شود. ماسکی که بر صورت دارد خود فریاد می‌زند که چند ده بار شسته شده است. مریم ۸ سال بیشتر ندارد. نمی‌داند واکسن کرونا چیست، اما می‌داند این بیماری خطرناک است. او می‌گوید: «مامانم گفته اگر ماسکم رو بردارم مریض می‌شم و باید سوزن بزنم. شب‌ها که می‌رم خونه، ماسکم را آروم با آب و صابون می‌شویم تا خراب نشه. آخه این روزا کاسبی خرابه و مامان نمی‌تونه برام ماسک بخره.»
خانمی که چند بسته ماسک در دست دارد با شنیدن سخنان مریم یک بسته را به سمت او می‌گیرد لبخندی می‌زند و می‌گوید: «این برای تو» مریم، اما ماسک‌ها را نمی‌گیرد و پاسخ می‌دهد: «دو سه تا دونه بهم بده که برای خودم باشه اگه بسته رو ببرم خونه بابا همه رو می‌گیره فردا می‌بره می‌فروشه می‌گه سیرشدن شکمتون واجب‌تر از ماسک زدنه.»
کودکان کار نیاز به حمایت دارند
فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان با تأکید براینکه کودکان کار به ناچار کار می‌کنند می‌گوید: با بدتر شدن شرایط اقتصادی در دوران همه‌گیری کودکان بسیاری از خانواده‌های دهک‌های پایین جامعه مجبور هستند برای کمک به تأمین معاش خانواده کار کنند. هرچند این توجیهی برای کار کودکان نیست، اما واقعیت این است که این کودکان هر روز راهی خیابان‌ها یا مترو‌ها و حتی برخی از کارگاه‌ها می‌شوند تا کمک خرج خانواده باشند.
وی ادامه می‌دهد: طبیعتاً این کودکان در دوران شیوع کرونا بیش از سایرین در معرض خطر بوده‌اند و حالا هم که اعلام می‌شود این سویه جدید بیماری، کودکان را بیشتر مبتلا می‌کند این بچه‌ها به دلیل نداشتن امکان استفاده از اقدامات محافظتی بیش از گذشته در معرض خطر هستند. یکی از این اقدامات محافظتی توجه به نوع تغذیه و استفاده از مواد مغذی برای تقویت سیستم ایمنی بدن است. اقدام دیگر، تغییر سبک زندگی یعنی تهیه وسایل بهداشتی و رعایت مسائل و دستورات معمول بهداشتی است که، چون این اقدامات هزینه دارد و آنها در تأمین این هزینه‌ها ناتوان هستند پس بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا قرار می‌گیرند.
مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان تصریح می‌کند: فضای زندگی این کودکان نیز امن نیست، بسیاری از آنها در اتاق‌های کوچک با اعضای خانواده ۴ یا ۵ نفره خود زندگی می‌کنند. از این رو درصورت ابتلا یا ناقل بودن یکی از آنها، دیگر اعضا نیز به بیماری مبتلا می‌شوند.
وی با اشاره به اهمیت حمایت از این کودکان می‌گوید: نهاد‌های حمایتی دولتی و عمومی می‌توانند با فراهم کردن امکانات بهداشتی به آنها کمک کنند. از سوی دیگر باید فرایند زندگی این کودکان و نوع تغذیه آنها مورد توجه قرار گیرد تا از طریق تأمین مواد مغذی سیستم ایمنی بدن آنها تقویت شود. مورد دیگر حمایت پس از بیماری است. خیلی از این بچه‌ها بیمار می‌شوند و باید پس از بهبود مورد حمایت قرار گیرند.
یزدانی تصریح می‌کند: مردم در این زمینه می‌توانند دو نقش را برعهده بگیرند؛ نخست اینکه در حوزه‌های مختلف از وزارت بهداشت، بهزیستی و سایر نهاد‌هایی که موظف به ارائه خدمات در این حوزه هستند مطالبه گری داشته باشند و دیگری کمک‌های فردی آنها ست. یعنی امکانات حداقلی مربوط به تغذیه و همچنین وسایل بهداشتی مانند ماسک و الکل را در اختیار این کودکان قرار دهند.
وی تأکید می‌کند: در حال حاضر نهاد‌های مدنی در این زمینه فعالیت می‌کنند، اما نمی‌توانند همه بچه‌ها را پوشش دهند بنابراین هریک از ما در راستای مسئولیت اجتماعی می‌توانیم با کمک‌های خود در زمینه تهیه لوازم بهداشتی به این کودکان کمک کنیم تا این روز‌های سخت را پشت سر بگذارند. بهزیستی و نهاد‌های حمایتی می‌توانند با توزیع مناسب این اقلام در خیابان‌ها و محل کار کودکان کار از این کودکان حمایت کنند.
محافظت با آگاهی بخشی
مروئه وامقی، روانپزشک و پژوهشگر حوزه کودکان نیز بر این باور است که بهداشت و سلامتی کودکان کار خیابان در تمام مدت همه‌گیری و حتی پیش از آن به دلایل مختلف در معرض خطر بوده است.
او در این باره به «ایران» می‌گوید: کودکان کار به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارند نیازمند کمک هستند. فرهنگی که در خانواده‌های متوسط و روبه بالا برای رعایت مسائل و پروتکل‌های بهداشتی وجود دارد ممکن است در این خانواده‌ها کمتر دیده شود. خانواده‌های فقیر نسبت به سایر گروه‌های جامعه از لحاظ اجتماعی و اقتصادی در سطوح پایین‌تری قرار دارند.
والدین در این خانواده‌ها از تعاملات اجتماعی کمتر و تحصیلات پایین‌تری برخوردار هستند. همچنین ممکن است آنها به راحتی سایر افراد جامعه قادر به استفاده از فضا‌های آموزشی بهداشتی نباشند. این ویژگی‌های خانوادگی سبب می‌شود مسائل بهداشتی، در کنار هزاران مشکل دیگرآنها، اولویت خود را از دست بدهد.
این روانپزشک تصریح می‌کند: امکان ابتلای بچه‌هایی که در محیط‌های بسته کار می‌کنند نسبت به سایرین بیشتر است. در فضا‌های کارفرمایی هم اگر کارفرما مسائل بهداشتی را کمتر رعایت کند طبعاً احتمال ابتلای بچه‌ها و انتقال آن به سایرین بیشتر می‌شود.
وامقی می‌افزاید: همه‌گیری به عنوان بسته‌ای از مشکلات برای کودکان و بزرگسالان است، چون فقط ابتلا نیست، در واقع همه گیری به معنای بیکاری، مشکلات اقتصادی و دسترسی کمتر به امکانات است؛ بنابراین همه گیری همه مشکلات را تشدید می‌کند و این خانواده‌ها نیز بیش از سایر افراد جامعه دچار چالش می‌شوند. از این رو اگر در گذشته می‌توانستند یک شیشه الکل تهیه کنند حالا با بدتر شدن شرایط اقتصادی تهیه آن را از اولویت خود خارج می‌کند. این کودکان از نظر تغذیه‌ای نیز دچار چالش هستند و عدم دسترسی به مواد مغذی آنها را بشدت آسیب پذیر می‌کند.
این پژوهشگر حوزه کودکان در پاسخ به این سؤال که برای محافظت از این بچه‌ها چه باید کرد می‌گوید: بخشی از محافظت به آگاهی‌بخشی اختصاص دارد. باید مسائل بهداشتی به زبان‌های مختلف و در اشکال و روش‌های متفاوت به این بچه که هم خود و هم خانواده شان در معرض آسیب قرار دارند، آموزش داده شود.
وی ادامه می‌دهد: برای مراقبت و پیشگیری باید آموزش‌ها متناسب با شرایط این بچه‌ها باشد و برای آنها و خانواده‌هایشان قابل استفاده باشد. از سوی دیگر باید لوازم بهداشتی مانند ماسک و الکل در اختیارشان قرار داده شود. سازمان‌های غیردولتی در حال حاضر تلاش می‌کنند این آموزش‌ها را به صورت فراگیر انجام دهند و لوازم بهداشتی در اختیارشان قرار دهند، اما واقعیت این است که این سازمان‌ها توان تأمین نیاز‌های این جمعیت را که تعداد زیادی هستند و روز به روز هم بر تعدادشان افزوده می‌شود ندارند؛ بنابراین نیازمند سیستمی هستیم که در این شرایط بحران از این گروه آسیب پذیر حمایت کند.
وی تأکید می‌کند: برای اینکه همه گروه‌های جمعیتی درک کنند واکسینه شدن فرزندان‌شان چقدر مهم است باید اراده‌ای راسخ و توانمند تلاش کند تا آنها را به آگاهی برساند و همچنین امکان دسترسی آسان به واکسیناسیون را برایشان فراهم کند؛ بنابراین مانند همه مداخلاتی که لازم است در دوره همه‌گیری به عنوان یک بحران، دولت انجام دهد در مورد کودکان کار و خانواده آنها که چیزی برای از دست دادن ندارند نیز نیازمند توجه بیشتر مسئولین هستیم.
